Brexit – enkele gedachten

Het Lagerhuis komt er niet uit. Voor geen enkel voorstel inzake het verlaten van de Europese Unie is een meerderheid. Het House of Commons is onmachtig een compromis te bereiken en naar mijn waarneming ligt dat vooral aan de Conservatieven. Zij zijn de oorzaak en de schuldige aan het huidige drama in vele bedrijven. Al sinds de toetreding van het Verenigd koninkrijk tot de EEG in 1973 is deze partij verdeeld. Die verdeeldheid is alleen maar toegenomen naarmate de Europese integratie voortschreed. Sinds het verdrag van Maastricht in 1992 inzake de Europese Unie is de verdeeldheid binnen de Conservatieven in hevigheid toegenomen. Men is voor de EU of tegen de EU en dat in steeds geprononceerder mate. David Cameron dacht de discussie in eigen gelederen te kunnen beslechten met een referendum. Twee derde van de kiezers zou misschien wel voor blijven in de EU zijn. Het liep anders. Eind november jl. kwam er een uittredingsverdrag tot stand tussen de regering van premier May en de Europese Unie. Direct werd duidelijk dat er voor dit verdrag geen meerderheid in het Lagerhuis zou zijn. In jan. jl. werd er voor het eerst gestemd. May leed een vernietigende nederlaag. Er is nog twee keer over gestemd, beide keren geen meerderheid. Vorige week zijn 8 alternatieven in stemming gebracht, geen enkele behaalde een meerderheid. Gisteren gebeurde hetzelfde met vier alternatieven.

Laat ik vooropstellen dat ik uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de EU zowel voor het VK als voor de EU een slechte zaak vind. Maar gelet op de ontwikkelingen en de houding van vele Britse politici leg ik me neer bij vertrek van het VK uit de EU. Ik zie nog wel andere alternatieven. In 1707 zijn Engeland en Schotland verenigd en hielden op als zelfstandige landen te bestaan. De Schotten zijn voor blijven in de EU. Een poging om via een referendum tot een zelfstandig en onafhankelijk Schotland te komen kreeg een paar jaar geleden net geen meerderheid. Misschien is de stemming in dat land veranderd. Engeland uit de EU, een zelfstandig Schotland erin. Dan is er nog de backstop. Dat betreft de verhouding tussen Ierland en het tot het VK behorende Noord-Ierland. Op grond van het Goede Vrijdagakkoord van 1998 is er vrij verkeer van personen en goederen tussen Ierland en Noord-Ierland. Dat kon in 1998 ook gemakkelijk geregeld worden omdat zowel Ierland als Noord-Ierland tot de EU behoren. Sinds het Goede Vrijdagakkoord is ook geregeld dat er voor grensoverschrijdende samenwerking een gemeenschappelijke ministerraad is voor Ierland en Noord-Ierland. In het verleden heeft de verhouding tussen beide delen van een en hetzelfde land tot veel bloedvergieten geleid. Een oplossing voor de backstop zou kunnen zijn om de band tussen Noord-Ierland en het VK wat losser te maken. In de praktijk is dat zeer moeilijk, dat besef ik ook wel. Wellicht ligt een oplossing toch in lossere verhoudingen van de samenstellende delen van het Verenigd Koninkrijk. De Schotten kunnen weer besluiten tot een referendum. Voor Noord-Ierland is in het Goede Vrijdagakkoord bepaald dat zijn staatkundige toekomst zal worden bepaald door de meerderheid van de Noord-Ierse bevolking.

Het volgen van een debat in het Britse Lagerhuis is een aangenaam tijdverdrijf. Het is vermakelijk om te zien. Er zit ook een andere kant aan. Engeland is een kernmacht en heeft een van de grootste en sterkste strijdmachten van Europa. Het is daarom ook droevig om te zien dat een dergelijk land zo onmachtig is om over zijn eigen toekomst tot een besluit te komen. Mag premier May bewondering oogsten voor haar standvastigheid bij alle kritiek die ze krijgt, haar regering geeft slecht leiding aan Brexit en misschien komt dat nog wel het meest door haar houding. In het Lagerhuis is geen cultuur van afspraken maken tussen de twee grootste partijen. In zaken van nationaal belang is dat onverantwoord. Het bestaande politiek systeem in het VK loopt grote schade op en zou door deze gang van zaken weleens kunnen bezwijken. Ook het populisme is in Engeland stevig geworteld en een bedreiging voor het huidige politieke systeem.