PVV, VVD, NSC en BBB – een klucht in twee bedrijven

Het eerste bedrijf was de verkenning. Verkenner Plasterk zag mogelijkheden voor een kabinet met bovenstaande vier partijen. Hij mocht informateur worden. Vandaag is een einde aan zijn opdracht gekomen. Hij stond erbij en keek ernaar. Beter gezegd: Hij zat op zijn kamer en op een andere kamer maakten de leiders van de vier partijen ruzie. Dat deden ze al enige tijd in het openbaar maar nu gingen ze echt in de beslotenheid met elkaar op de vuist. Het hing al enige dagen in de lucht. Vanmorgen om elf uur schreef ik aan mijn naaste familie:“De partijen die om de tafel zitten in een poging om een kabinet te vormen hebben iets nieuws bedacht. Op X elkaar oproepen er samen uit te komen. PVV, VVD en BBB hebben dat gisteren gedaan. NSC, weifelaar Omtzigt, heeft niet gereageerd. Dat ‘verbetert’ de onderlinge sfeer aanzienlijk en zal er natuurlijk toe leiden dat ze elkaar juichend in de armen vallen. Maar alle gekheid op een stokje. Ik geef er geen cent meer voor dat ze het eens worden. Het spel van zwarte pieten is begonnen. Wie krijgt de schuld van de mislukking, van de breuk, van dat is wat er aan de orde is.”

Negen uur later is het zover. De informateur vraagt de vier partijleiders elkaar eens goed in de ogen te zien. Hij zal er niet bij zijn. Wat iedereen in de afgelopen weken kon zien aankomen gebeurde. Ze verbeterden de onderlinge sfeer niet, werkten niet aan vergroting van onderling vertrouwen, maar gingen met elkaar op de vuist. Wat valt hierover op te merken?

I NSC en PVV zijn naar mijn mening geen partijen waarvan het logisch is dat ze samen verantwoordelijkheid dragen voor het bestuur van het land. Rechtsstatelijkheid van de NSC verdraagt zich niet met alles waar de PVV voor staat. De PVV maakt onderscheid tussen Nederlanders op basis van religie en verdeelt het volk. De NSC gruwt hiervan. Wilders trok schielijk drie wetsontwerpen in maar zijn jarenlange gedachtengoed heeft hij niet in de ijskast gedaan. Die mantel hangt nog om zijn schouders. De NSC liet dat nog eens blijken. Een wet die het staatsblad heeft bereikt moet worden uitgevoerd. Ook al is dat de spreidingswet die drie andere partijen in de toekomst niet willen uitvoeren. De fractie van de NSC bestaat uit vogels van diverse pluimage. Op hun gebied zitten er bekwame tot zeer bekwame mensen in. Maar politiek gezien komen ze uit diverse (wind)richtingen. Om dan zo maar een partijlijn te krijgen op alle onderwerpen van staatszorg lijkt me niet gemakkelijk. Om over eenheid van opvatting in de fractie maar niet te spreken. En wat te zeggen over Pieter Omtzigt? Een leider of een lijder? Elke dag los ik twee kruiswoorden op. In een daarvan moest ik een ander woord zoeken voor eigenwijs. Gelijkhebberig was het juiste antwoord. In hoeverre speelt zijn karakter de boventoon over bestuurlijk geven en nemen?

II De rol van BBB is onduidelijk. Als de voorman van Farmers Defence Force dreigementen uit tegen een minister en een boerenvoorman neemt Van der Plas daar in Op1 geen afstand van. Later neemt ze een beetje gas terug, maar niet genoeg. Vanmorgen waren er berichten over wegblokkades en brandstichtingen op snelwegen door boeren. Hoe moet je nou over die boeren denken die bij Oldenzaal puin op de weg storten, asbest in brand steken, de weg blokkeren en gewonden (=slachtoffers) veroorzaken? Enkele politici roepen dat het anarchie is. Ik denk dat politieke doeleinden met geweld willen bereiken iets anders genoemd moet worden. Politiek met geweld vanuit de linkse hoek duidt op communisme. Politiek met geweld vanuit rechtse hoek duidt op fascisme. Het is het gevolg van toenemende polarisatie. Discussies vinden niet meer plaats. Je bent voor of tegen en heeft de andere een andere mening dan deugt hij of zij niet. Het is dan maar een klein stapje naar geweld. Overal zie je dat in de Westerse wereld. Geen afstand nemen betekent dat er begrip is voor de dreigementen. Een stapje verder en ze worden goedgepraat. Nog een stapje verder en ze zijn normaal. Het hoort erbij. Wegblokkades waarbij geweld wordt gebruikt, dreigementen tegen het leven van politici, ze dienen aangemerkt te worden als fascistische methoden en scherp veroordeeld.

III Wilders heeft bewezen zich niet in te kunnen houden. X, het vroegere Twitter, is het middel waardoor hij over een actueel onderwerp of uitspraak van een andere politicus onmiddellijk zijn mening geeft. Dat is hij al jaren gewend. Hij kan het niet afleren. Was er nog geen X, nog geen sociaal medium, dan zou dat loslippigheid – zijn mond niet kunnen houden – worden genoemd. Het maakt hem ongeschikt voor regeringsverantwoordelijkheid. Overigens zal het bekend zijn dat ik de PVV verafschuw en ik hoop dan ook dat ze in de toekomst geen deel zullen uitmaken van welke regering van ons land dan ook.

IV De VVD onder leiding van Yesilgoz vind ik een stuurloos geheel. Direct na de verkiezingen wilde zij wel een kabinet van PVV, NSC en BBB gedogen. Nu lijkt het erop dat ze ook wel tot een dergelijk kabinet met haar partij wil toetreden. In de Tweede Kamer stemt de VVD tegen de spreidingswet, in de Eerste Kamer is de VVD voor. De VVD oogst wat het heeft gezaaid. Dat is dat ze de PVV in staat achtte te regeren en bereid was met de PVV een kabinet te vormen. De Duitsers hebben er een mooi woord voor: regierungsfähig. Rutte was niet bereid met de PVV te regeren. Zijn eerste kabinet kreeg gedoogsteun van de PVV. Dat was eens en niet weer. Rutte legde een cordon sanitaire – een schutskring – om de PVV. Dat werkte. Yesilgoz wist beter. Van de VVD onder leiding van haar verwacht ik nog meer blunders.

V Plasterk heeft naar mijn mening op cruciale momenten de regie uit handen gegeven. Na twee maanden praten kon hij weten hoe de vier partijen dachten en over elkaar dachten. Hij moet ook het berichtenverkeer op sociale media en uitlatingen in andere media gezien hebben. Dan is het een fout om op een beslissend moment tegen de vier partijen te zeggen: Ga maar om tafel zitten, ik wacht op een andere kamer wel wat eruit komt. Een fout die niets anders kan betekenen dat er geen derde bedrijf aan het optreden van Plasterk zal komen.