Rellen in Amsterdam – antisemitisme rond 9 november.

Vanmiddag heb ik een uur lang naar de persconferentie van de Amsterdamse driehoek gekeken. Drie gezagsdragers over de openbare orde spraken over de gebeurtenissen van de afgelopen dagen. Burgemeesters Halsema, Politiechef Holla en Hoofdofficier van Justitie De Beukelaer. Supporters van een voetbalclub uit Tel-Aviv zijn gisteravond en afgelopen nacht ernstig mishandeld. De burgemeester van Amsterdam verdedigde het doorgaan van de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv. Ze deed dat goed en overtuigend. Het is geen risicowedstrijd, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid was vooraf om advies gebracht. De politie was met een macht van 800 agenten aanwezig. Getoetst aan wetten en verordeningen was er geen belemmering voor het doorgaan van de wedstrijd.

Het verlag van de gebeurtenissen volgt volgende week. Nog niet alle feiten zijn op dit moment bekend. Wel is duidelijk dat er gericht op supporters van Maccabi, Joden, is gejaagd. Daarbij schijnen taxichauffeurs een belangrijke rol te hebben gespeeld. De supporters van Maccabi waren gemakkelijk te herkennen. Vervolgens wordt op een sociaal medium, Telegram, een bericht geplaatst waar zich Joden bevinden. Ik weet niet of dit een correcte beschrijving van de gang van zaken is. Maar uit de persconferentie meen ik dit te kunnen opmaken. Kleine groepjes jonge mannen, in dezelfde Telegramgroep of ander sociaal medium, met snelle scooters staan klaar, gaan naar de aangewezen plaats en slaan een of meerdere Joden in elkaar. Dat is gericht, vooropgezet. Alleen Joden worden mishandeld. Het geweld is gericht op personen. Het gebeurde op een moment dat elders in Amsterdam de Kristallnacht werd herdacht. Die nacht vond plaats op 9 november 1938 in Nazi-Duitsland en was gericht tegen Joden en hun bezittingen. Op tv waren er gisteravond beelden van die herdenking vanuit de Portugese synagoge. Als gericht jagen op Joden plaatsvindt op een moment dat elders in de stad de Kristallnacht wordt herdacht, wordt terecht het woord pogrom gebruikt. Een Jood eruit pikken omdat hij of zij Jood is, dat is bewust en openlijk antisemitisme. Daarom is het zo ernstig wat gebeurd is.

Een dag eerder waren er ook enkele incidenten. Een Palestijnse vlag werd van een gevel gerukt. Taxi’s werden beschadigd en iemand werd in een gracht gegooid, of sprong erin, onder het roepen van ‘kankerjood’. Supporters van Maccabi kregen het aan de stok met taxichauffeurs. Dat zijn geen zaken die rechtvaardigen wat er een dag later is gebeurd. Een vlag van een muur halen is geen actie gericht tegen een persoon. Dat taxi’s enige beschadiging oplopen kan aan de politie of bij de verzekering gemeld worden. De incidenten waren wel signalen dat de sfeer voor de Maccabi-supporters verslechterde. Dat als argument of rechtvaardiging gebruiken voor wat er een dag later gebeurde is onjuist en niet te billijken. Als een dag later iemand naar zijn paspoort wordt gevraagd en dan mishandeld wordt, is dat van een andere orde dan een vlag van een muur trekken.

Terug naar de persconferentie van vanmiddag. Ik vond het optreden van burgemeester Halsema indrukwekkend. Ze was duidelijk, beslist en had de goede toon op een dergelijk moment. Ook de politiechef en de hoofdofficier deden het naar mijn smaak goed. Ik beoordeel de situatie naar de situatie vooraf. Wat moet er een paar dagen van te voren beslist worden en wat is er dan aan feiten bekend. Bestuurders kijken dan naar wat moet gebeuren, lezen wat er in de adviezen staat, gaan na of overal aan is gedacht etc., en nemen dan naar eer en geweten een besluit. Burgemeester Halsema kondigde aan op korte termijn met een feitenrelaas te komen. Bovendien kondigde ze een extern onderzoek aan. Dat zal ook de vraag beantwoorden of de gezagsdragers en de onder hun verantwoordelijkheid vallende veiligheidsdiensten adequaat hebben gehandeld. Er waren op de persconferentie twee vragenstellers die stelden dat Halsema niet in staat was de veiligheid van Joodse mensen te garanderen en daarom zou moeten aftreden. Dat is klinkklare onzin en ongepast om dat op de persconferentie te vragen.

Aanvulling op 9 nov. 2024. In de NRC lees ik de zin: “12.29 uur Mairav Zonszein, analist bij de Crisis Group, een onafhankelijke ngo, noemt het ‘absurd’ om het geweld met pogroms te vergelijken”. Ze is van mening dat het gebruiken van de term pogroms een ‘bewapening’ van de term antisemitisme is. Dat wil zeggen een uitbreiding van dat begrip. In een eerdere tweet erkent ze dat Joden werden aangevallen ‘maar dat het ook gewelddadige hooligans zijn’. Ze zegt er nog wel bij ‘dat iemand haar dat vertelde.