Sociale media en hun invloed

Ik moest in de afgelopen week aan een Bond-film denken naar aanleiding van de strapatsen van Elon Musk en Mark Zuckerberg. Musk interviewt Alice Weidel, lijsttrekker van de AfD, en zendt dat uit via zijn eigen mediaplatform. Zuckerberg houdt op met moderatie op Facebook en zegt erbij dat hij niet langer diversiteit en inclusiviteit ondersteunt. Met een medium proberen ze zo de politiek te beïnvloeden en macht te krijgen. ‘Het is net een Bond-film’, zei ooit een officier van justitie tegen mij. Ik had hem leren kennen bij een diefstal van een asielzoeker in een naburige woning. Hij was bij ons met zijn vrouw op bezoek en vertelde over de wijze waarop drugs vanaf de Hollandse kust van schepen die op volle zee lagen werden gehaald. Door duikers die onder de waterlijn luiken van schepen openden en zo bij de ‘handelswaar’ konden komen. Een Bond-film spookte door mijn gedachten toen ik vorige week de kranten las. In ‘Tomorrow never dies’ wil de mediamagnaat Carver de macht over grote delen van de wereld overnemen. De film is van 1997. Het lukt Carver met zijn medium ‘Tomorrow’ bijna, maar gelukkig is daar James Bond.

Het is duidelijk dat Musk en Zuckerberg politieke doeleinden hebben. Musk ziet graag dat uiterst rechts aan de macht komt in Europese landen. De aanhang van die partijen is te vinden op zijn medium ‘X’. Levert geld op. Zuckerberg wil van politiek correcte standpunten af. Facebook heeft reeds voldoende ellende in de wereld veroorzaakt. Denk aan de Rohingya. Weten we het nog? In Birma werden zij acht, negen jaar geleden verdreven. Dat ging met veel geweld en veel slachtoffers gepaard. Het geweld werd aangewakkerd door een priester, Wirathu, die video’s en berichten op Facebook plaatste. Berichten vol haat en woede. Een andere priester, Vithuddha, bood meer dan 800 Rohingya onderdak. Maar compassie scoort niet op Facebook. Hoe kon Facebook zoveel invloed hebben? Omdat de mensen hun informatie van Facebook haalden. Ik citeer uit wat ik in een recensie over “Nexus” het nieuwe boek van Yuval Noah Harari vond.

“De afgelopen jaren heeft zich in Myanmar een verschrikkelijke massamoord afgespeeld op een vervolgde bevolkingsgroep, de Rohingya. Die massamoord werd actief gefaciliteerd door Facebook. Uit onderzoek bleek dat naar schatting 53% van alle video’s – die door de plaatselijke bevolking bekeken werden – in Myanmar via autoplay aan gebruikers werd afgespeeld door algoritmen. Mensen kozen met andere woorden niet zelf wat ze keken, dat beslisten de algoritmen. Wat helemaal belangrijk is aan dit afschuwelijke verhaal is dat niet Facebook zelf, maar vooral de techniek erachter de ware aanjager was. Maar – nu laat ik Harari zelf aan het woord – de algoritmen hebben zelf ook schuld. Ze leerden al doende dat onderwerpen die verontwaardiging wekken de aandacht vasthouden en zonder expliciete order van bovenaf besloten ze dat soort onderwerpen aan de man te brengen. Dat is een wezenskenmerk van AI – het vermogen van een machine om zelf iets te leren doen. Het ging hier om de eerste etnische zuivering uit de geschiedenis die voor een deel te wijten was aan de beslissingen van een niet-menselijke intelligentie.”

Zie Harari, pag. 235 e.v. En pag. 306 e.v. Niet-menselijke intelligentie, kan dat onze democratie onder druk zetten? Dat acht ik niet uitgesloten. Steeds meer mensen lezen geen kranten of nemen het nieuws tot zich via andere betrouwbare media. De sociale media zijn hun bron. De roddel van de dorpskroeg wordt door velen betrouwbaarder aangeslagen dan een bericht gebaseerd op feiten in een krant. Zuckerberg beschuldigt de EU van censuur. Hij verandert zijn eigen regels, modereert niet meer, en wie daar commentaar op heeft ontneemt anderen vrijheid van meningsuiting. Iemand beledigen in het openbaar is naar mijn smaak nog altijd strafbaar en heeft niet veel te maken met vrijheid van meningsuiting.

Overigens kan ik lezing van het boek ‘Nexus’ van Harari van harte aanbevelen.