Stolpersteine in Aalten

Vanmorgen heb ik samen met 4 andere bestuursleden van de Stichting ‘Vrienden van de Aaltense Synagoge’ een toelichting gegeven aan 5 vertegenwoordigers van regionale en lokale persorganen op het leggen van Stolpersteine in Aalten. Het gaat om 33 stenen van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Op 6 okt. jl. schreef hij aan het bestuur dat hij op 13 februari 2015 in Aalten komt om 20 stenen te leggen. De overige 13 worden later gelegd. Wat zijn Stolpersteine? Hieronder staat het persbericht dat gisteren is verstuurd.

STOLPERSTEINE IN AALTEN
In vele Nederlandse steden en dorpen liggen Stolpersteine of zijn er plannen die te leggen. Wij, Vrienden van de Aaltense Synagoge, zijn voornemens ook in Aalten Stolpersteine te leggen. Een Stolperstein is een gedenksteen die geplaatst wordt in het trottoir voor het huis van waaruit in de Tweede Wereldoorlog mensen door de nazi’s zijn weggevoerd naar een vernietigingskamp. Als je – onverwacht – voor je voeten zo’n steen ziet met een slachtoffer van deze terreur, word je er even weer aan herinnerd hoe in die Wereldoorlog vele miljoenen het slachtoffer zijn geworden van bruut en onmenselijk geweld.
Met dit project worden de slachtoffers van het naziregime herdacht. Dit waren Joden, Roma, Sinti, om religieuze en politieke redenen vervolgden, homoseksuelen, Jehova’s getuigen en vele anderen. Ook wij willen op deze wijze de herinnering aan omgebrachte plaatsgenoten levend houden. In Aalten gaat het alleen om Joden: voor zover wij weten zijn er hier uit de andere groepen geen slachtoffers gevallen. Van onze Joodse medeburgers die op het moment waarop zij onvrijwillig hun woning moesten verlaten ingeschreven waren in de administratie van de toenmalige gemeente Aalten hebben er drieëndertig hun leven verloren, de meesten in vernietigingskampen. Voor elk van hen willen we een steen plaatsen, op 12 adressen.
De Duitse kunstenaar Gunter Demnig (geboren in 1947 in Berlijn) heeft de Stolperstein ontworpen en het is zijn project geworden. In 1994 heeft hij de eerste Stolperstein in Berlijn gelegd. Sindsdien zijn er in Duitsland en in vele andere Europese landen Stolpersteine gelegd. Hij vervaardigt deze stenen met grote precisie – 96 bij 96 mm en 100 mm hoog – met bovenop een messing plaatje en daarin de naam, de geboortedatum en de sterfdatum van het slachtoffer. Hij komt de eerste stenen ook zelf plaatsen. Met hem hebben we afgesproken dat de eerste steen zal worden gelegd op vrijdag 13 februari 2015. In nauwe samenwerking met de gemeente Aalten zijn we van plan daarvan een sfeervolle plechtigheid te maken.
De gemeente Aalten heeft in juli 2013 haar medewerking aan dit project van het bestuur van de Stichting ‘Vrienden van de Aaltense Synagoge’ toegezegd. Het project houdt het volgende in.
Uit 12 huizen in Aalten zijn in de Tweede Wereldoorlog 33 Joodse medeburgers weggevoerd om nooit meer terug te keren. In het trottoir voor de thans nog bestaande huizen worden de Stolpersteine gelegd. In een brief van 7 april 2014 aan de huidige bewoners heeft de burgemeester van Aalten meegedeeld dat het gemeentebestuur van Aalten zijn medewerking aan dit project heeft toegezegd. Deze brief is inmiddels aan alle huidige bewoners overhandigd. De bewoners hebben hun instemming met het project betuigd.
In drie derde klassen van het Christelijk College ‘Schaersvoorde’ zal in dit cursusjaar aandacht aan dit project worden besteed. Dat zal gebeuren in een breder kader dan alleen deze 33 Joodse medeburgers, ook de achtergronden van de massamoord op 6 miljoen Joden zal worden belicht.
Nabestaanden zijn reeds opgespoord. Zij wonen over de hele wereld verspreid. In Israël, Noord- en Zuid-Amerika en andere werelddelen. Velen hebben reeds toegezegd gaarne bij de eerste steenlegging aanwezig te willen zijn. We zullen dan samen met hen stilstaan bij het leven en de dood van hen die slachtoffer zijn geworden van de nazi rassenwaan. Er zal een korte plechtigheid plaatsvinden op elke plek waar een steen gelegd wordt. Voor de nabestaanden is dit een unieke gebeurtenis.
De eerste steenlegging zal op 13 februari 2015 plaatsvinden. De heer Demnig is in 2015 in de maanden februari en november in Nederland. Wij hebben gekozen voor een datum zo dicht mogelijk bij Aaltens Bevrijdingsdag. Die Bevrijdingsdag was op 30 maart 1945 en op 30 maart 2015 zullen er in Aalten herdenkingen en feestelijkheden plaatsvinden. Ook tijdens de herdenkingen is er ruimte om aandacht te schenken aan de betekenis van Stolpersteine.
Voor het project is geld nodig. Een steen kan gesponsord worden voor € 120. Wanneer alle stenen gesponsord worden blijft er nog een groot bedrag over dat gefinancierd moet worden. Iedere burger van Aalten en iedereen buiten Aalten kan vrijwillig een bijdrage storten en zo zorgen dat dit project bekostigd wordt. Elke bijdrage is welkom. Ook kerken, verenigingen, organisaties en bedrijven kunnen het project sponsoren. ( Uit de brief aan de donateurs en organisaties en bedrijven: ‘U kunt een steen adopteren voor € 120,-. Maar u kunt ook een deel van een steen of meerdere stenen sponsoren. Elke bijdrage is van harte welkom. Mogen we op uw steun rekenen? U kunt uw bijdrage storten op de hiervoor geopende bankrekening NL39 RABO0156 4019 59 ten name van Stichting VAS Stolpersteine. Uw bijdrage is aftrekbaar van de belasting’).
Het bestuur van de Stichting ‘Vrienden van de Aaltense Synagoge’ is graag bereid voorlichting te geven over dit project. Aan verenigingen, organisaties, bedrijven, particulieren, kortom aan iedereen die mee wil doen aan het levend houden van de herinnering aan hen die door Nazi terreur uit ons midden zijn weggevoerd om nooit meer terug te keren. Opdat wij nooit vergeten. Zie voor meer informatie de website van de Vrienden van de Aaltense Synagoge: http://www.synagoge-aalten.nl/